Badanie ankietowe – kto powinien wypełniać kwestionariusz?
W badaniach do prac licencjackich i magisterskich najczęściej wykorzystywane są kwestionariusze ankiet. Pojawia się wówczas często wątpliwość, kto powinien wypełnić kwestionariusz: respondent samodzielnie czy osoba przeprowadzająca badanie powinna odczytywać i samodzielnie zapisywać w kwestionariuszu odpowiedzi respondentów?
W zależności od tego, jaką decyzję podejmiemy odpowiadając na powyższe pytanie, wybierzemy inną technikę badawczą. W przypadku, gdy uczestnicy badania będą wypełniali kwestionariusze samodzielnie, będziemy mówili o technice ankiety. Jeśli natomiast badanie będzie odbywało się z udziałem osoby trzeciej odczytującej pytania i wypełniającej kwestionariusz na podstawie odpowiedzi respondenta, wówczas będziemy mieli do czynienia z techniką wywiadu standaryzowanego.
Podejmując decyzję o wyborze jednej z ww. technik należy pamiętać o ich wadach i zaletach. Techniką ankiety można się posłużyć, gdy respondenci są w stanie samodzielnie poradzić sobie z wypełnieniem kwestionariusza. Należy wówczas pamiętać, że kwestionariusz musi być czytelny i przejrzysty – tak, aby respondenci nie mieli problemów z jego wypełnieniem. Posłużenie się tą techniką ma duże zalety, ponieważ daje osobom badanym poczucie anonimowości, co z kolei sprzyja szczerości w udzielaniu odpowiedzi. Jest to bardzo ważne, jeśli badanie dotyczy kwestii osobistych i intymnych, związanych na przykład ze stanem zdrowia czy przekonaniami osób badanych.
Technikę wywiadu standaryzowanego należy natomiast wybrać, jeśli mamy wątpliwości, czy osoby badane samodzielnie poradzą sobie z kwestionariuszem ze względu na przykład na wiek czy poziom sprawności. Technika ta daje większą pewność, że badani odpowiedzą na wszystkie pytania. Z drugiej strony jednak wiąże się z nią ryzyko udzielania odpowiedzi nieszczerych (obecność osoby przeprowadzającej badanie może sprawiać, że uczestnicy badania będą odpowiadali w taki sposób, aby zaprezentować się jak najlepiej).
Każda z wymienionych technik ma wady i zalety, które należy rozważyć podejmując decyzję o wyborze techniki. Najpewniej okaże się, że żadne z rozwiązań nie będzie w pełni satysfakcjonujące. Ważne jest natomiast, aby wybrać taki sposób prowadzenia badań, który będzie w najmniejszym stopniu obarczony wadami. Ważne jest także, aby być konsekwentnym – nie jest właściwe przyjęcie rozwiązania łączącego obydwie techniki. Porównywanie wyników zgromadzonych w inny sposób może prowadzić do nieuprawnionych wniosków.
